Хушны самар нь зүгээр л амттан бус — тэдгээр нь манай орны уламжлал, байгалийн өгөөжийг шингээсэн хосгүй баялаг билээ. Энэ бүтээгдэхүүн нь “Газарзүйн заалт” (GI)-аар хамгаалагдсан бөгөөд Монголын байгалийн үнэт эрдэнэ юм. Бид хуш моддын ойгоос дэлхийн зах зээл рүү эдгээр шим тэжээлтэй, амтлаг самрыг хүргэхдээ та бүхнийг Монгол хушны самрын өвөрмөц амт, эрүүл мэндийн ач тусыг хамтдаа мэдрэхийг урьж байна.

Энэхүү уламжлалт хураалтыг хамтдаа тэмдэглэцгээе — Яагаад дэлхий дахинд Монгол хушны самар өндөр үнэлэгддэгийг өөрийн биеэр мэдрээрэй. ​

Газарзүйн заалт нь “Pinus sibirica” зүйлийн шинэхэн, хатаасан, эсвэл бүхлээр нь хатааж, гадна хальс нь бүрэн бүтэн хадгалагдсан хушны самарт хамаарна.

Монголын хушны самар дараах онцлог шинжтэй:
​• Нулимсан дусал хэлбэртэй
• Жижиг хэмжээтэй
• Бүтэц нь нягт
• Амт нь тослог, амтлаг, шаржигнасан байдаг

Самрын гадна хальс нь дунд зэрэг хатуу, барзгар гадаргуутай, бор хүрэн өнгөтэй, гялалзсан байдаг.

Эдгээр онцлог нь Монголын байгаль орчин, цаг уур, хөрс, түүвэрлэх уламжлалт арга барилтай нягт холбоотой бөгөөд “Монголын хуш модны самар”-ыг онцгой, газарзүйн заалтаар хамгаалагдсан бүтээгдэхүүн болгож байна. 

Пинолений хүчил: “Монголын хушны самар” нь хушны самарт агуулагддаг онцгой тосны хүчил болох пинолений хүчил-ээр баялаг. Энэхүү хүчил нь хоолны дуршил бууруулах, хүний биед холестерины түвшинг зохицуулах нөлөөтэй гэдгээрээ танигдсан. Судалгаагаар “Монголын хуш модны самар”-т пинолений хүчил нь бусад орны хушны самраас ойролцоогоор 30%-иар илүү агуулагддаг болохыг тогтоосон.

Монгол орны хуш моддын ой нь бусад орны жирийн ойтой харьцуулахад илүү нөөцтэй боловч дэлхий дахинд ховор ургамлын төрөлд багтдаг. Монгол Улсын ховор ургамлын жагсаалтад албан ёсоор бүртгэгдсэн.

Тусгай үйлдвэрлэлийн үе шат, үйл явц: Хуульд зааснаар “Монголын хушны самар”-ын бүрэн боловсорсон, түүж хураах зөвшөөрөгдсөн хугацаа нь жил бүрийн аравдугаар сарын 15-наас гуравдугаар сарын 15 хүртэлх хугацаанд явагддаг.

Байгалийн гаралтай, цэвэр бүтээгдэхүүн: “Монголын хуш модны самар” нь эрүүл мэндэд тустай, генийн өөрчлөлттэй организм (ГМО) болон химийн пестицид агуулаагүй, цэвэр, байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүн юм.

Экосистемийн тэнцвэрийг хамгаалсан хураалт: Хураалтын явцад хуш модыг огтлохгүй, их бие, холтосыг гэмтээхгүй, мөчир таслахгүй байх зарчмыг чанд мөрддөг. Мөн ойн экосистемд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүйгээр, ойд хуш модны үржихүйд шаардлагатай хэмжээний үрийг үлдээж, байгалийн нөхөн сэргээлтийг хангах байдлаар хураалт хийдэг.

1. ГАЗАРЗҮЙН ЗААЛТЫН ТЭМДЭГ

2. Бүтээгдэхүүний гарал үүслийн баталгаа

Эцсийн бүтээгдэхүүн нь заавал газарзүйн заалтаар тогтоосон тодорхой бүс нутгаас гаралтай байх бөгөөд бүтээгдэхүүний тодорхойлолт болон техникийн шаардлагад бүрэн нийцсэн байх ёстой.

“Монголын хуш модны самар” газарзүйн заалтын тэмдгийг ашиглах эрхийг зөвхөн гэрчилгээ ашиглах эрх авсан үйлдвэрлэгч, ханган нийлүүлэгчид олгоно. Үүнийг дотоод болон гадаад хяналтын тогтолцоонд үндэслэнэ.

• Дотоод хяналтыг “Монголын самрын бизнес эрхлэгчид болон бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийн эрхийг хамгаалах холбоо”-ны дэргэдэх Хяналтын комисс хэрэгжүүлнэ. Энэ нь газарзүйн заалтын тэмдгийг ашиглах эрхтэй үйлдвэрлэгчдийн үйл ажиллагаа нь бүтээгдэхүүний тодорхойлолт, техникийн шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг хянах зорилготой.
• Гадаад буюу хараат бус хяналтыг холбогдох төрийн болон мэргэжлийн байгууллагууд тогтсон журмын дагуу хэрэгжүүлнэ. ​

Энэхүү хосолсон хяналтын тогтолцоо нь бүтээгдэхүүний гарал үүслийг нотлох, чанарын стандартыг хадгалах, улмаар “Монголын хуш модны самар”-ын олон улсын нэр хүндийг хамгаалахад чиглэгддэг.

External or independent controls will be carried out by relevant authorities according to established procedures.

3. Үйлдвэрлэгчийн бүртгэл ба гэрчилгээжүүлэлт

Самар түүгч, боловсруулагч, савлагч зэрэг бүх үйлдвэрлэгчид нь “Монголын хуш модны самрын бизнес эрхлэгчид, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийн эрхийг хамгаалах холбоо”-нд бүртгүүлсэн байх шаардлагатай.

Үүний зорилго нь газарзүйн заалтын тэмдгийг ашиглах эрхтэй этгээдүүд бүтээгдэхүүний тодорхойлолт, техникийн шаардлага болон холбогдох журмыг мөрдөж байгаа эсэхийг баталгаажуулах явдал юм.
Бүртгүүлэхдээ үйлдвэрлэгч нь дараах мэдээллийг бүрэн гаргаж өгөх ёстой:

• Үйлдвэрлэлийн байрлал
• Бүтээгдэхүүний тодорхойлол
• Хэмжээ, үзүүлэлтүүд
• Техникийн шаардлага, хэрэгжүүлэлт


Холбоо нь дараах шалгуур үзүүлэлтүүдийг үндэслэн тухайн үйлдвэрлэгчийг газарзүйн заалтын тэмдгийг ашиглах боломжтой эсэхийг шалган баталгаажуулна:

• Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа зарлагдсан байршил дээр явагдаж байгаа эсэх
• Үйлдвэрлэгч нь тогтоосон шалгуурыг хангаж буй эсэх
• Үйлдвэрлэгч нь МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ MNS 5693:2022, “Хушны самар – Техникийн шаардлага”-ыг чанд мөрдөж буй эсэх
  
  Энэхүү бүртгэл, гэрчилгээжүүлэлтийн тогтолцоо нь “Монголын хушны самар” нэрийн гарал үүсэл, чанарын баталгааг хамгаалах, хэрэглэгчийн итгэлийг бий болгоход чухал ач холбогдолтой юм.